Rewaloryzacja Parku Miejskiego
30 listopada 2018 r. została podpisana umowa o dofinansowanie projektu pn. „Rewaloryzacja parku miejskiego w Sławie”. Inwestycja została wsparta środkami unijnymi w wysokości 3 129 898,65 zł, co stanowi 85 % wartości całkowitej projektu.
W 2016 r. rozpoczęto proces rewaloryzacji parku. W pierwszym etapie przeprowadzono wycinkę samosiewów i uszkodzonych egzemplarzy drzew.
W 2016 r. rozpoczęto proces rewaloryzacji parku. W pierwszym etapie przeprowadzono wycinkę samosiewów i uszkodzonych egzemplarzy drzew.
W ramach niniejszego projektu wykonano następujące prace:
- wymianę nawierzchni parkowych z ziemnych na nową naturalną nawierzchnię tzw. HanseGrand,
- remont kładki dla pieszych,
- nasadzenia i pielęgnację zieleni wraz z budową infrastruktury związanej z ochroną siedlisk przyrodniczych (budki lęgowe dla ptaków),
- bramę wejściową do parku,
- montaż tabliczek informacyjnych o charakterze dendrologicznym przed wybrane drzewa okazowe w parku,
- ścieżkę dydaktyczną,
- oświetlenie LED,
- monitoring,
- wymianę nawierzchni parkowych z ziemnych na nową naturalną nawierzchnię tzw. HanseGrand,
- remont kładki dla pieszych,
- nasadzenia i pielęgnację zieleni wraz z budową infrastruktury związanej z ochroną siedlisk przyrodniczych (budki lęgowe dla ptaków),
- bramę wejściową do parku,
- montaż tabliczek informacyjnych o charakterze dendrologicznym przed wybrane drzewa okazowe w parku,
- ścieżkę dydaktyczną,
- oświetlenie LED,
- monitoring,
- małą architekturę (ławki, kosze na śmieci, drogowskazy, toaletę bezobsługową).
Projekt był realizowany w latach 2019 – 2020.
Głównym celem projektu jest wzrost ochrony różnorodności biologicznej oraz zwiększenie wykorzystania potencjału przyrodniczego Parku Miejskiego w Sławie poprzez zwiększenie ochrony cennych zasobów przyrodniczych.
Dofinansowanie pochodzi z Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020, Oś Priorytetowa 4 Środowisko i kultura, Działania 4.5 Kapitał przyrodniczy regionu, Poddziałania 4.5.1 Kapitał przyrodniczy regionu – projekty realizowane poza formułą ZIT.
Głównym celem projektu jest wzrost ochrony różnorodności biologicznej oraz zwiększenie wykorzystania potencjału przyrodniczego Parku Miejskiego w Sławie poprzez zwiększenie ochrony cennych zasobów przyrodniczych.
Dofinansowanie pochodzi z Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020, Oś Priorytetowa 4 Środowisko i kultura, Działania 4.5 Kapitał przyrodniczy regionu, Poddziałania 4.5.1 Kapitał przyrodniczy regionu – projekty realizowane poza formułą ZIT.
Rys historyczny
Sława – niegdyś osada, od 1312 r. będąca miastem w księstwie głogowskim swój rodowód wywodzi ze średniowiecza. Położona na pograniczu historycznych krain – Śląska i Wielkopolski pełniła przez wieki rolę osady targowej, a na początku XX w. stała się znanym kąpieliskiem i miejscowością letniskową. Miasto leży nad Jeziorem Sławskim, które dawniej nosiło nazwę Sława. Pierwotnie nazwa określała zapewne jezioro, później osadę nad nim powstałą. W nazwie tkwi prasłowiański rdzeń slav-, slov- , który często występuje w nazwach wodnych. W swej ponad 700-letniej historii Sława przeżywała okresy rozwoju. Rozwijał się handel zbożem, odbywały się targi bydlęce. Pobliskie wzgórza porastała winna latorośl, dostarczając surowca do miejscowej winiarni. Od stuleci przez miasto przebiegały lokalne odnogi szlaków handlowych między: Dolnym Śląskiem, Wielkopolską, Saksonią, Brandenburgią i Pomorzem Zachodnim. Po wojnie miasto przez kilka lat nazywane było Sławą Śląską. W swojej najnowszej historii w 1945 roku zapisało się nawet jako siedziba powiatu głogowskiego, gdy wskutek działań wojennych piastowski Głogów został zrównany z ziemią. Wspomniane już jezioro dodaje Sławie wiele uroku. Szczególnie piękny jest widok z „dzikiej plaży” w parku na rozległe jezioro, które w mglisty, jesienny poranek wydaje się nie mieć kresu – dlatego niegdyś Jezioro Sławskie nazywano „śląskim morzem”!
Gmina Sława ma powierzchnię 327 km2 i należy do większych jednostek samorządu terytorialnego w województwie lubuskim, liczy ponad 12 tys. mieszkańców, w tym miasto przekracza 4 tys. Obszar ma kształt dość zwarty, przy pewnej dozie wyobraźni możemy go porównać do liścia klonu, a rozciągłość równoleżnikowa (W – E) i południkowa (N – S) wynosi ok. 25 km. Sława leży w centrum, a jej współrzędne geograficzne są następujące:
φ - 510 52’ 40” N (szerokość geograficzna północna)
λ - 160 40’ 40” E (długość geograficzna wschodnia)
Ze Sławy dość blisko jest do ościennych sąsiednich miast: do Wschowy – 20 km, do Głogowa – 25 km, do Nowej Soli – 35 km, do Zielonej Góry, siedziby Urzędu Marszałkowskiego – 55 km, natomiast do Gorzowa Wielkopolskiego, siedziby Urzędu Wojewódzkiego – 130 km.
Obecny park powstał z sadu przypałacowego i ogrodu ozdobnego urządzonego przy rezydencji Barwitzów von Fernemont w XVIII w. Zarówno pałac jak i ogród ozdobny miał założenia barokowe, a styl włosko-francuski. W roku 1854 Carl – Eduard Petzold zaprojektował w Sławie nową kompozycję o założeniu krajobrazowym. Rewaloryzacja parku miejskiego miała na celu powrót do pierwotnej koncepcji C.E. Petzolda. W parku krzyżują się dwa szlaki turystyczne: żółty i zielony. W zachodniej części parku znajduje się grobowiec Carla von Barwitz, ostatniego z rodu (zm. 1884 r.) W latach 60 XX w. stał jeszcze w parku jego grobowiec. Dziś w tym właśnie miejscu stoją trzy głazy narzutowe. Jest jednym z większych parków w województwie lubuskim. Obejmuje on powierzchnię ok. 35 ha.
W strukturze parku wyróżnić można trzy zróżnicowane części:
1. dawny ogród ozdobny - 3 ha,
2. park krajobrazowy z połowy XIX w. okalający ogród - ok. 30 ha,
3. miejską część ogrodu przylegająca do parku krajobrazowego rozciągająca się wzdłuż północnego wybrzeża jeziora.
Kilka słów o florze
Park stanowi mozaikę różnych siedlisk roślin i zwierząt. Roślinność jest interesująca i różnorodna, a główną tego przyczyną jest zróżnicowanie ukształtowania terenu. Mamy więc suche pagórki piaszczysto żwirowe, dolinne obniżenia, rzeczkę Czernicę, wysięki źródliskowe. Różnorodna i bogata jest więc hydrografia obszaru. Uważny miłośnik przyrody może zauważyć inne ciekawe zbiorowiska roślin – m.in. występuje tu chroniony rzadki barwinek pospolity, śniedek baldaszkowaty czy konwalia majowa. Jest też największe skupisko bluszczu w zachodniej Polsce. Pośród drzew ścieli się gesty dywan zwartego zimozielonego bluszczu. Kolejna grupa roślin już nie będąca chroniona, ale też interesująca to: złoć łąkowa, ziarnopłon wiosenny, wąkrota zwyczajna, śledziennica skrętolistna, bluszczyk kurdybanek oraz bobrek trójlistkowy.
W parku zachowało się wiele drzew sadzonych jeszcze za czasów Barwitzów, m.in. znajdujące się na dziedzińcu pałacowym okazałe platany, sosna czarna, wiązy, lipy, jesiony i graby. Kilkanaście z nich jest pomnikami przyrody.
Sosna czarna Pinus nigra – jest okazem najgrubszym w Polsce, obwód drzewa na wysokości pierśnicy wynosi 400 cm, a wiek ok. 160 lat, rośnie blisko jeziora na terenie przypałacowym. Naturalne stanowiska występują w górach Europy Środkowej i Południowej oraz w Azji Mniejszej. Sosna ta jest bardzo wytrzymała na zanieczyszczenie powietrza dymami, pyłami i z tego powodu ma wybitne znaczenie dla zadrzewień śródmiejskich i sadzona jest w okręgach przemysłowych. Okaz w Sławie jest uznany za pomnik przyrody prawnie chroniony.
Platan klonolistny Platanus acerifolia – wymienione tu drzewa posadzone w połowie XIX wieku osiągnęły duże rozmiary o obwodzie pierśnic ok. 600 cm. Sześć okazów otacza pałac, a kilka rośnie w różnych częściach parku. Kilka z nich uznanych zostało za pomniki przyrody, wpisanych na listę obiektów chronionych.
Śnieżyczka przebiśnieg Galanthus nivalis z rodziny amarylkowate Amaryllidaceae
Jest byliną, geofitem, czyli rośliną wieloletnią, podlega ścisłej ochronie gatunkowej. Rośnie na glebach brunatnych wilgotnych i jest dość rzadka. Kwitnie od lutego do kwietnia, a jej nazwa oddaje charakterystyczną cechę kwitnienia wśród śniegów. Należy do najbardziej niszczonych roślin wiosennych – jest masowo zrywana i sprzedawana na bazarach, wykopywana też z siedlisk naturalnych i przenoszona do ogrodów. W Parku Miejskim w Sławie nie jest dość liczna i nie tworzy rozległych skupień. Jednak pojedyncze okazy i małe skupienia spotyka się na całym obszarze parku.
Bluszcz pospolity Hedera helix z rodziny araliowate Araliaceae
W sławskim Parku roślina jest powszechna, tworzy zwarte łany płożące się po ziemi i wspinające się na drzewa do wysokości ok. 20 m. Jest krzewiną o zdrewniałych pędach głównych, należy do grupy roślin zimozielonych. Kwitnie jesienią, a owoce dojrzewają w następnym roku na wiosnę, są wtedy rozsiewane przez ptaki. Bluszcz jest rośliną długowieczną, zdarzają się okazy liczące ok. 400 lat. Oprócz normalnych korzeni ma również korzenie czepne, za pomocą których wspina się wysoko na drzewa, nie jest jednak pasożytem, czyli rośliną cudzożywną. Roślina miała różny status ochronny na przestrzeni lat, przed laty ochronie podlegały tylko okazy kwitnące na naturalnych stanowiskach. Była to więc ochrona częściowa. Później (od 2001 r.) miała status ochrony ścisłej, jednak ostatnio bluszcz został skreślony z listy roślin chronionych tak w zakresie ścisłym jak i częściowym.
Grążel żółty Nuphar lutea i Grzybień biały Nymphaea alba z rodziny grzybieniowate Nymphaeaceae
Obydwie rośliny to byliny, makrohydrofity rosnące w strefie brzegowej Jeziora Sławskiego w Zatoce Miejskiej, którą otacza park. Z brzegu, z alejek spacerowych można podziwiać okazy kwitnące od czerwca do września. Ich kłącza zakorzeniają się w płytkiej wodzie do głębokości 0,5 – 1,5 m w pobliżu strefy trzcinowisk, mają liście pływające. Ciekawostką biologiczną jest, iż kwiaty zamykają się w nocy i w dzień przy pogodzie deszczowej. Obydwa gatunki rozmnażają się wegetatywnie za pomocą długich kłączy, a także generatywnie z nasion opadających na dno zbiornika i tam kiełkujących. Obydwa gatunki podlegają ochronie ścisłej.
O faunie Parku Miejskiego w Sławie
W Sławskim parku spotkać można różnego rodzaju płazy: traszkę zwyczajną, kumaka nizinnego, ropuchę szarą, zieloną, rzekotkę drzewną, żabę wodną, żabę trawną, jaszczurkę zwinkę, padalca zwyczajnego. Najczęściej spotykanym wężem jest zaskroniec zwyczajny. Bardzo często spacerując po parkowych alejach drogę przecinają ,,rozbawione” wiewiórki. Dawniej spotykano tu także żółwia błotnego. Szczególnie cenna i bogata jest populacja ptaków w parku. Występują tutaj co najmniej 23 gatunki ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 7 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej następujących gatunków ptaków: bąk, bączek, podróżniczek i gęgawa. Występuje tutaj ok. 22-50 par czapli siwej. Pojawia się również czapla biała.
Ptaki tworzące główną ornitofaunę parku to gatunki: szpak (Sturnus vulgaris), sikora bogatka (Parus major), modraszka (Cynaistes caeruleus), sosnówka (Parus ater), czubatka (Lophophanes cristatus), mazurek (Passer montanus), kowalik (Sitta europaea), muchołówka żałobna (Ficedula hypoleuca) i pleszka (Phoenicurus phoenicurus). Do tej grupy zaliczymy również występujące dzięcioły: duży (Dendrocopos major), średni (Dendrocopos medius) i zielony (Picus viridis). Często można spotkać pełzacza leśnego (Certhia familiaris) i ogrodowego (Certhia brachydactyla). Z tzw. „półdziuplaków” widujemy kopciuszka (Phoenicurus ochruros), muchołówkę szarą (Muscicapa striata) i pliszkę siwą (Motacilla alba). Do pozostałych gatunków, budujących gniazda w koronach zaliczymy tutaj licznie występujące gawrony (Corvus frugilegus), które tworzą w parku kolonię lęgową, ale także takie gatunki jak: sroka (Pica pica), sójka (Garrullus glandarius), wrona (Corvus cornix), kawka (Corvus monedula), grzywacz (Columba palumbus), sierpówka (Streptopelia decaocto), turkawka (Streptopelia turtur), rzadko siniak (Columba oeans), kos (Turdus merula), paszkot (Turdus viscivorus) kwiczoł (Turdus pilaris), śpiewak (Turdus philomelos), rudzik (Erithacus rubecula), raniuszek (Aegithalos caudatus), zięba (Fringilla coelebs), grubodziób (Cocothraustes cocothraustes), dzwoniec (Chloris chloris), kapturka (Sylvia atricapilla), cierniówka (Sylvia communis), piegża (Sylvia curruca), zaganiacz (Hippolais icterina) i łozówka (Acrocephalus palustris), pierwiosnek (Phyloscopus collybita), piecuszek (Phyloscopus trochilus) i świstunka leśna (Phyloscopus sibilatrix).
Wymienione powyżej gatunki ptaków należą do pospolitych i gnieżdżących się w parku lub na jego obrzeżach.
Park sławski wraz z całym jeziorem i terenami przyległymi znajduje się w obrębie obszaru Natura 2000 - PLB300011 Pojezierze Sławskie. Najcenniejsze gatunki występujące w parku to:
Bąk Botaurus stellaris – gatunek z rodziny czaplowatych zasiedlający trzcinowiska wzdłuż parku, podlega ścisłej ochronie gatunkowej. Jest to bardzo skryty gatunek, można go usłyszeć o zmroku i o świecie. Jego bardzo donośny głos przypomina dźwięk, jaki wydobywa się podczas dmuchania w pustą butelkę. Brązowy, z ciemnymi i jasnymi plamkami, co zapewnia mu doskonały kamuflaż w trzcinach. Samica i samiec nie różnią się upierzeniem. Wierzch głowy, pióra czuciowe i bok szyi w dół są od dzioba czarne. Gdy jest zaniepokojony, przybiera charakterystyczną pozę z szyją pionowo wyciągniętą ku górze, co ma go jeszcze lepiej maskować w trzcinie. Postawę tę potrafią już wykonywać dwu- lub trzytygodniowe pisklęta.
Wymiary średnie
dł. ciała ok. 70-80 cm
rozpiętość skrzydeł 125-135 cm
masa ciała ok. 1000-2000 g.
Wyprowadza zazwyczaj jeden lęg w roku, ze zniesionych w kwietniu lub maju 3 do 6 oliwkowobrązowych jaj. Wiele samców jest poligamicznych. Jaja wysiadywane są przez okres 25-26 dni, w wysiadywaniu uczestniczą także samce, choć rzadko. Pisklęta opuszczają gniazdo po 4-5 tygodniach wychowywane głównie przez matkę. Są bardzo ruchliwe, dziobią wszystko w pobliżu gniazda. W Polsce bardzo nielicznie lęgowy i nielicznie zimujący. W trzcinach przy parku ma status lęgowy, dlatego należy dołożyć wszelkich starań, by chronić gniazda.
Bączek Ichsobrychus minutes - Jest najmniejszym przedstawicielem czaplowatych, wielkości sójki, również zasiedla trzcinowiska wzdłuż parku. Podlega ścisłej ochronie gatunkowej, w parku miejskim ma status VU – gatunek narażony na wyginięcie.
Wyraźnie zaznaczony dymorfizm płciowy, co jest rzadkością w tej rodzinie. Samiec ma wierzch ciała i potylicę czarną, głowę, szyję i pokrywy skrzydłowe płowożółte, spód brudnobiały. Samica ma czapeczkę ciemnobrązową. Szyję, głowę i pokrywy skrzydłowe żółtobrązowe, grzbiet ciemnobrązowy z podłużnymi jasnymi plamami, spód brudnobiały z ciemnymi podłużnymi paskami. W czasie toków rankami, wieczorami, a nawet w nocy, samiec wydaje z siebie przypominające szczekanie psa "huw" lub "wru, wru". Co ciekawe, uważa się, że takie odgłosy słyszane w dzień zapowiadają nadchodzący deszcz.
Wymiary średnie
dł. ciała ok. 35 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 55 cm
waga ok. 70-170 g
rozpiętość skrzydeł ok. 55 cm
waga ok. 70-170 g
W ciągu roku wyprowadza jeden lub 2 lęgi, składając jaja w maju-lipcu. Jaja wysiadywane są przez okres 16-21 dni przez obydwoje rodziców. Jest wyłącznie mięsożerny.
Gągoł Bucephala clangula - należy do nadrodziny grążyc, parkowe drzewa z dziuplami służą tym kaczkom nurkującym za gniazda. W Polsce objęty ścisłą ochroną gatunkową. Wymaga ochrony czynnej..
Upierzenie godowe samca: wierzch ciała czarny, brzuch i boki białe. Głowa czarna, zielono opalizująca z kontrastową białą plamą u nasady dzioba. Szyja biała. Oczy świecąco żółte. Samiec w upierzeniu spoczynkowym i samica w okresie godowym: tułów szarobrunatny, głowa czekoladowobrązowa, biała obrączka na szyi otwarta na karku oraz żółty pasek na dziobie tuż za paznokciem. Samica ma białe oczy. Czasem kaczor zachowuje blade plamy na policzkach i ma bardziej biały przód skrzydła. Upierzenie spoczynkowe kaczki bez kołnierzyka i z jasnobrązową głową.
Wymiary: długość ciała ok. 41–50 cm, długość skrzydła 18-23 cm, rozpiętość skrzydeł 64-81 cm
Toki gągoła rozpoczynają się wczesną wiosną, choć samce już w grudniu tworzą małe grupy. Gnieździ się w wyjątkowym jak dla kaczki miejscu – w dziupli do 20 metrów nad ziemią, w pniu lub budce lęgowej o odpowiednich rozmiarach. Nie unika siedzib ludzkich. Dziuple mają nawet do 2 metrów głębokości. Ich dna wysłane są trocinami zmieszanymi z przybywającym stopniowo białym puchem. Lęgi znaleźć można do 2 km od wody. Samica szuka miejsca na lęg, a samiec podąża za nią. O wyborze dziupli nie decyduje jej wielkość lub głębokość, ale głównie to czy kaczka potrafi przecisnąć się przez otwór wylotowy. Preferuje drzewa, które są blisko wody. W ciągu roku jeden lęg.
Gęgawa Anser anser - od lat gniazdują w okolicy parku, kiedyś ich gniazda można było spotkać daleko od siedzib ludzi, od kilku lat stały się mniej antropofobne i gnieżdżą się w trzcinowiskach wzdłuż parku. Całe rodziny gęgaw z pisklętami potrafią się przedostać na parkowe stawy w części nowosolskiej parku i tam żerować.
W upierzeniu gęgawy brak dymorfizmu płciowego. Ogólna barwa szaropopielata, wierzch i boki z poprzecznym prążkowaniem, spód jaśniejszy z ciemniejszym pręgowaniem. Brzuch i podogonie białe. Na szyi podłużne pręgi. W locie widać srebrzystoszary spód i przód skrzydeł, co ją odróżnia od innych gęsi. Nogi różowe, dziób u gęgawy europejskiej w całości pomarańczowy. Lecąc stadem w powietrzu tworzą charakterystyczną formację zwaną kluczem. Spośród dzikich gęsi jest zdecydowanie największym przedstawicielem rodzaju Anser. Dorasta do 90 cm długości ciała, a jej waga wynosi w granicach 4-5 kilogramów. Rozpiętość skrzydeł może wahać się od 1,4-1,6 m. Gęgawa składa do 8 jaj, choć czasami można znaleźć zniesienia liczące nawet kilkanaście. W takich przypadkach pochodzą one zawsze od dwóch lub więcej samic. Po około 28 dniach wysiadywania wykluwają się pokryte oliwkowo-żółtym puchem pisklęta. Rodziny gęgaw często wówczas łączą się po kilka i wspólnie żerują na spokojnych, położonych nad wodą łąkach i pastwiskach. Czasami zdarza się, że podczas ataku jakiegoś drapieżnika pisklęta przyłączają się w panicznej ucieczce do obcej rodziny i zostają przez nią adoptowane.
